پژوهش حاضر باهدف مقایسه مسئولیت پذیری و درگیری تحصیلی در دانش آموزان اهمالکار و غیر اهمالکار انجام شد، که به روش علی مقایسه ای( پس رویدادی ) بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر متوسطه اول درشهرستان سمنان بود و به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی ابتدا ۴ مدرسه و از هر مدرسه به تصادف 4 کلاس انتخاب و سپس براساس لیست اسامی دانش آموزان به نسبت حجم پایه ها تعداد 200 نفر انتخاب شدند و پاسخگوی پرسشنامه های درگیری تحصیلی اسچوفیلی و همکاران (1996)، پرسشنامه اهمالکاری تاکمن (1991) و مقیاس مسئولیت پذیری گاف (1984) بودند. داده ها با استفاده از نرم افزار spss و آزمون های آماری تی مستقل و تحلیل واریانس چندراهه (مانوا) تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که مسئولیت پذیری در دانش آموزان غیر اهمالکار نسبت به دانش آموزان بیشتر است و بین درگیری تحصیلی دانش آموزان اهمالکار و غیراهمالکار تفاوت معناداری وجود ندارد. می توانید این تحقیق روانشناسی را به صورت فایل word دانلود نمایید.
مقدمه
شناسایی علل و عوامل اثرگذار بر پیشرفت تحصیلی همواره از حیطه‌های موردعلاقه دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت و اندیشمندان حوزه‌های مختلف دانش بشری بوده است. بررسی ادبیات این موضوع حاکی از آن است که محققان در بررسی همه‌جانبه چنین پدیده‌ای همواره به عوامل درون فردی (روان‌شناختی) و محیطی مؤثر بر آن پرداخته‌اند. یکی از عوامل درون فردی اهمالکاری است. اهمالکاری یعنی به آینده موکول کردن کاری که تصمیم به اجرای آن گرفته‌ایم. اهمالکاری به تعبیری که (الیس 1967؛ به نقل از سرابی و احقر، 1394) آن را به کار می‌برد نوعی سندرم است. کاری را که تصمیم به اجرای آن گرفته می شود و آن کار حداقل می تواند در آینده نتایج مثبتی در برداشته باشد، بدون دلیل به آینده موکول کردن می شود اما عدم انجام آن نیز به زیان فرد است و از این بابت خود را سرزنش می کند، درواقع اهمالکاری یک پاسخ موقت یا مزمن در برابر انجام‌وظیفه و یکی از مسائل اساسی اکثر دانش آموزان است (سرابی و احقر، 1394)؛ که این موضوع ریشه در عدم مسئولیت پذیری آن‌ها دارد، با توجه به اینکه مسئولیت پذیری یک مهارت است و همانند هر نوع مهارتی آموختنی و اکتسابی است، بالطبع از ابتدای زندگی و به‌تدریج ایجاد می‌شود و به این معنا که یک فرد هرگز نمی‌تواند رفتاری مسئولانه از خود نشان دهد، جز آنکه آن را در طول زندگی خودآموخته باشد (سفیری و چشمه، 1390)؛ و این مسئولیت شرایط را برای درگیر شدن فرد درروند زندگی بالأخص شرایط تحصیلی فراهم می‌کند. درگیری تحصیلی سازه‌ای است که اولین بار برای درک و تبین افت و شکست تحصیلی مطرح گردید و به‌عنوان پایه و اساس برای تلاش‌های اصلاح‌گرایانه در حوزه تعلیم و تربیت قرار گرفت و از شاخص‌های مهم نشان‌دهنده کیفیت آموزش و پیشرفت تحصیلی است.
ﺗﻌﻠﻞ ورزي ﯾﺎ اﻫﻤﺎل ﮐﺎري تأخیر ﻋﻤﺪي در اﻋﻤﺎل و فعالیت‌های تصمیم‌گیری ﺷـﺪه علی‌رغم آﮔﺎﻫﯽ از ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻨﻔﯽ آن‌ها اﺳﺖ و در اﻏﻠﺐ ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮدي ﮐﻪ رضایت‌بخش ﻧﯿﺴـﺖ، ﻣﻨﺘﻬـﯽ می‌شود (استیل ، 2007).ﺟﻮﻫﺮه اﯾﻦ آﺳﯿﺐ رواﻧﯽ، ﺗﻌﻮﯾﻖ اﻧﺪاﺧﺘﻦ، ﺗﻌﻠﻞ ورزﯾﺪن، ﺳﺒﮏ ﮔﺮﻓﺘﻦ و سهل‌انگاری در ﮐﺎر اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻫﻤﺎل در اﻣﻮر ﻓﺮدي و ﻫﻢ در اﻣﻮر ﺟﻤﻌﯽ ﻣﻌﻨﺎ ﭘﯿﺪا می‌کند. ﺳـﭙﺲ در ﻫﻤـﻪ ﻣﻌـﺎﻧﯽ ﻧـﻮﻋﯽ اﯾـﻦ دﺳﺖ و آن دﺳﺖ ﮐﺮدن ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ. اهمالکاری ﺑﻪ گونه‌های ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺗﺠﻠﯽ می‌یابد ﮐﻪ ازجمله آن می‌توان ﺑﻪ ﻣﻮارد: رؤیا دﯾﺪن، ﻧﮕﺮاﻧﯽ، ﺑﺤﺮان ﺳﺎزي، ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮي، ﭘﺮﮐﺎري، حواس‌پرتی، ﺑﯿﺰاري از ﺗﮑﻠﯿﻒ، اﺑﻬﺎم و ﺳﺮدرﮔﻤﯽ در اﻧﺠﺎم اﻣﻮر، اﺷﺎره ﮐﺮد (استیل، 2007).
در ﺧﺼﻮص ﭘﯿﺶ آﯾﻨﺪﻫﺎي ﺗﻌﻠﻞ ورزي، ﻣﺤﻘﻘﺎن و نظریه‌پردازان ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ اﺷـﺎره نموده‌اند از ﻗﺒﯿﻞ: اﺿﻄﺮاب، واﺑﺴﺘﮕﯽ، ﺗﺮس از ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻨﻔﯽ، عزت‌نفس ﭘـﺎﯾﯿﻦ، ﺗـﺮس از ﺷﮑﺴـﺖ، ﺗﻨﻔـﺮ از ﮐـﺎر، ﻓﻘﺪان اﻧﺮژي، درﻣﺎﻧﺪﮔﯽ آموخته‌شده، ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻮدن ﺳﻄﺢ ﺗﺤﻤﻞ و ﻋﺼﺒﺎﻧﯿﺖ و عدم مسئولیت‌پذیری (سولومون و راث بلوم ، 1984).از ویژگی افراد اهمالکار تأخیر در تصمیم‌گیری است، اهمالکاری مزمن در تصمیم‌گیری باعث اهمالکاری مزمن در انجام وظایف می‌شود، زیرا فرد اهمالکار نمی‌تواند تصمیم بگیرد که چه فعالیت‌هایی را در چه زمانی و بر اساس اولویت‌بندی باید انجام دهد (بسویک ، 1988؛ به نقل از عسگری رابری و زین الدین میمند، 1394). افراد غیر اهمالکار نیز ممکن است گهگاه دچار رفتار تأخیری شوند؛ اما این رفتار در مورد فرد اهمالکار تفکرات عمیق آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تفکرات عمیق در مورد یک فرد اهمالکار منجر به بروز رفتارهای تأخیری به اشکال گوناگون می‌شود. به‌علاوه ممکن است این تفکرات حتی زودتر از مشارکت آن‌ها در انجام کارها ظاهر گردد (اسپکتر ، 2001؛ به نقل از حجازی، رستگار و جهرمی، 1387). شاید لازم باشد که تصمیم‌گیری در مورد برخی از موضوعات به تأخیر بیفتد. به‌عنوان‌مثال اگر هیچ‌گونه فشار زمانی وجود نداشته باشد، زمانی که اطلاعات کافی جهت اتخاذ یک تصمیم آگاهانه وجود ندارد، زمانی که اطلاعات و موضوع ازنظر ادراکی پیچیده هستند و نمی‌توان این سطح از پیچیدگی ادراکی را برطرف کرد و یا زمان بیشتری جهت بررسی موضوع لازم است، وقتی سایر مسائل فوری با اولویت برتر وجود دارد که درآن‌واحد نیازمند توجه هستند و یا وقتی‌که پیامدهای تصمیم‌گیری آن‌قدر مهم هستند که تفکر بیشتری در مورد موضوع لازم است، بهتر است تصمیم‌گیری را به تعویق انداخت؛ اما اهمالکاری مزمن در تصمیم‌گیری و انجام وظایف باعث ایجاد واکنش‌های پراسترس در فرد می‌شود که شامل حس از دست دادن کنترل نسبت به زندگی خود (احساس گرفتاری) توأم با پیامدهای ناخوشایندی درزمینه بهداشت جسمی و ذهنی می‌باشد.
مسئولیت
مسئولیت یک ویژگی شخصیتی است که معمولاً به‌صورت یک نگرش در ساختار روانی و رفتاری فرد شکل می‌گیرد و یک متغیر عمده و اساسی در رفتارهای اجتماعی محسوب می‌شود و لذا در آموزش رفتارهای اجتماعی جایگاه جالب‌توجهی دارد. مسئولیت‌پذیری در ابعاد فردی و اجتماعی مفهومی است که می‌تواند ابزار و وسیله خوبی برای حفظ انسجام اجتماعی در عین احترام به تفاوت‌های موجود و فهم آن‌ها باشد.
مسئولیت‌پذیری نوعاً به این عنوان تعریف می‌شود که کسی بتواند تعهداتی را که بر عهده دارد انجام دهد. معمولاً شاخص‌های مرتبط با مسئولیت‌پذیری با مواردی همچون موفقیت در کار، عملکرد تحصیلی، کیفیت روابط دوستانه نزدیک و رفتارهای سلامتی همبسته با طول عمر درهم‌آمیخته است. پنداشتن افراد به‌عنوان مسئولیت‌پذیر، به‌طور ویژه‌ای با سن آن‌ها در ارتباط است. در مطالعه‌ای جوانان ادعا می‌کردند که مسئولیت‌پذیری یک ویژگی اصلی است که نیاز است فرد به‌عنوان شخص بالغ در نظر گرفته شود (آمنت ، 2000). در این بین مدارکی دال بر این وجود دارد که عدم مسئولیت‌پذیری به‌طور فزاینده‌ای با محرومیت اجتماعی و ارزیابی‌های اجتماعی منفی از سنین بلوغ به بزرگسالی در ارتباط است.
رابطه سبک زندگی و مسئولیت‌پذیری فردی و اجتماعی
مسئولیت‌پذیری در ﻳﻚ تقسیم‌بندی ﻛﻠـﻲ ﺑـﻪ دو ﺑﺨـﺶ مسئولیت‌پذیری ﻓـﺮدي و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ می‌پذیری اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮد. مسئولیت‌پذیری ﻓﺮدي ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻓـﺮد ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد و ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﻛﻪ در آن قرارگرفته و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎ و ﺑﻬﺮوزي دﻳﮕﺮان ﻣﺴﺌﻮل ﺑﺪاﻧﺪ اﻣﺎ اﻳﺪه اﺳﺎﺳﻲ مسئولیت‌پذیری اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ- در ﻣﻮرد ﺟﻮاﻧﺎن - ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺨﺸﻲ از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و آن‌ها ﺑﺎﻳﺪ در آرمان‌ها و اﻫﺪاف اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻣﺸـﺎرﻛﺖ ﻛﻨﻨـﺪ از ﺳـﻮي دﻳﮕﺮﻛﻠﻲ (2008) مسئولیت‌پذیری اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ را در ارﺗﺒـﺎط ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻲ ﭼﻮن ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ، ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺗﻌﺎﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ می‌دانند.
دوران ﻧﻮﺟﻮاﻧﻲ زﻣﺎن ارزﺷﻤﻨﺪي ﺑﺮاي ﻳﺎدﮔﻴﺮي مسئولیت‌پذیری اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ، زﻳﺮا در اﻳﻦ دوران اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮد دوﺳﺖ دارد اﺳﺘﻘﻼل ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و باید تصمیماتی درﺑـﺎره ﺑﺮﺧﻲ از ارزش‌ها و روش‌های رفتاری خود ﺑﮕﻴﺮد. ﻳﻜﻲ از ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻛﻪ می‌تواند ﺑﻪ انتخاب‌های ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﭘﺨﺘﮕﻲ ﺑﺒﺨﺸﺪ، ﻣﻴﺰان ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ آن‌ها در ﻛﺎرﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ. تنها ﺑﺎ آﮔﺎﻫﻲ از دﻻﻳﻞ اﻧﺘﺨﺎب انجام‌شده و اراده ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮش ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ اﻳﻦ انتخاب اﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﺮاد می‌توانند ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﺮاﻳﻂ، دیدگاه‌ها و نتایج از آن‌ها باشند وﮔﺮﻧﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ بی‌معنا ﺑﻮده، اﺣﺴﺎس بی‌قدرتی و اﻧﻔﻌـﺎل ﻓـﺮد را از اﻧﺠـﺎم اﺻـﻼح در زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد بازخواهد داﺷﺖ (امیری خراسانی و لسانی، 1395).
به‌طورکلی، مسئولیت‌پذیری در دو بعد فردی زمینه‌ساز مسئولیت‌پذیری اجتماعی است و مسئولیت‌پذیری اجتماعی، پیامدهای اجتماعی و فرهنگی زیادی دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها دیگر خواهی در روابط اجتماعی است. مسئولیت‌پذیری و دیگر خواهی نه‌تنها داراي آﺛﺎر ﺧﺎص پیش‌گفته ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﺑﻠﻜﻪ از آﺛـﺎر اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ آن‌ها در ﺷـﺮاﻳﻂ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣـﺪرن ﻧﻴـﺰ نمی‌توان ﻏﺎﻓﻞ بود.
درگیری تحصیلی در مقابل اطاعت و فرمانبرداری
درگیری تحصیلی را می‌توان به‌صورت تعامل بین توجه و تعهد بهتر درک و تعریف کرد. دانش‌آموزانی که درگیر می‌شوند، توجه و تعهد زیادی دارند، زیرا برای انجام تکالیف و فعالیت‌های مربوط به درس ارزش قائل هستند. به‌بیان‌دیگر، ممکن است دانش‌آموزان درگیر، مسائلی را یاد بگیرند که هیچ ارزش شخصی برای آن‌ها ندارد، چراکه آن‌ها به انجام تکالیف یا فعالیت‌هایی ارزش می‌دهند که منجر به یادگیری بیشتر آنان می‌شود. دانش‌آموزان در هنگام درگیر شدن در تکالیف یا فعالیت‌ها، حتی در غیاب پاداش‌های درونی، پایداری و تلاش از خود نشان می‌دهند، درحالی‌که دانش‌آموزان مطیع و فرمان‌بردار فقط به تکلیف توجه می‌کنند و سطح این توجه در آنان در نوسان است و ممکن است کم شود. برای مثال وعده‌ی پاداش بیرونی باارزش (نمره‌ی خوب، تأیید معلم، والدین و اطرافیان، ورود به دانشگاه، فرصت برای بازی در یک تیم ورزشی و غیره) ممکن است موجب صرف انرژی بسیار زیادی شود، اما به درگیرشدن دانش‌آموز منجر نمی‌شود، زیرا چنین پاداش‌هایی فقط وسیله‌ای برای جلب‌توجه و صرف انرژی ضروری برای انجام تکالیف است، اما به‌محض حذف شدن پاداش بیرونی، توجه کاهش می‌یابد یا از بین می‌رود و فرد هیچ انرژی‌ای صرف نمی‌کند، زیرا خود تکلیف هیچ ارزش و جاذبه‌ای برای او ندارد.
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات پژوهش
1-1 مقدمه 9
1-2 بیان مسئله 10
1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق 14
1-4 متغیرهای پژوهش 17
1-5 اهداف پژوهش 17
1-5-1 هدف کلی 17
1-5-2 اهداف جزئی 17
1-6 فرضیات پژوهش 17
1-6-1 فرضیه کلی 17
1-6-2 فرضیات جزئی 17
1-7 تعاریف پژوهش 18
1-7-1تعاریف مفهومی 18
1-7-2 ﺗﻌاﺮﯾﻒ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ 18
فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش
2-1 مسئولیت 20
2-2 رابطه سبک زندگی و مسئولیت پذیری فردی و اجتماعی 21
رویکردهای نظری مرتبط با مسئولیت پذیری 23
2-3 گلاسرو مسئولیت پذیری 23
2-4 نظریه پاسونز 24
2-5 درگیری تحصیلی 25
2-6 درگیری تحصیلی در مقابل اطاعت و فرمانبرداری 27
2-7 یادگیری، تسلیم و درگیری 28
2-8 انگیزش درونی و بیرونی 29
2-9 ابعاد درگیری تحصیلی 30
2-10 درگیری تحصیلی والدین و پیشرفت تحصیلی فرزندان 31
2-11 اهمالکاری 32
2-12 اهمالکاری و سرزندگی تحصیلی 35
2-13پیشینه پژوهش 36
الف-پژوهش های انجام شده در داخل کشور 36
ب- پژوهش های انجام شده در خارج از کشور 38
2-14جمع بندی 39
فصل سوم: روش شناسی پژوهش
3-1روش پژوهش 41
روش این پژوهش از نوع علی - مقایسه ای(یا پس رویدادی) است. 41
3-2 جامعه آماری 41
3-3 نمونه و روش نمونه گیری 41
3-4 ملاک های ورود به پژوهش : 41
3-5 ملاک های خروج از پژوهش: 42
3-6روش اجرا و گردآوری داده ها 42
3-7 ابزارهای پژوهش 42
3-8 روش تجزیه و تحلیل داده های پژوهش 44
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده های پژوهش
4-1یافته های توصیفی پژوهش 46
4-2یافته های استنباطی پژوهش 47
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1بحث و نتیجه گیری 52
نتایج فرضیات پژوهش 52
5-2 محدودیت های پژوهش 56
5-3پیشنهادات 56
منابع فارسی 57
منابع انگلیسی 60