زمینه و اهداف : پرستار فردی است که مسئول کنترل و مانیتورینگ 24 ساعته بیماربن بوده و طبعا بطور مستمر در معرض عوامل متعدد استرس زا سبک و سنگین می باشد. در صورتیکه استرس بیش از حد باشد. می تواند با ایجاد عوارض جسمی ، روانی و رفتاری بر فرد، سلامت وی را به مخاطره انداخته و باعث افزایش میزان غیبت گردد . لذا با توجه به مطالب مذکور ، اهمیت مسئله عوامل استرس زا در پرستاران و کاهش آن ها در جهت بهبود اثربخشی و بهره وری آنان بیش از گذشته نمایان گردیده است. از آنجائیکه استرس شغلی یکی از مهمترین منابع ایجاد کننده استرس می باشد می بایست با در نظر گرفتن راهکارهایی در جهت کاهش آنها اقدام نمود هدف از این پژوهش شناسایی و رتبه بندی عوامل استرس زا های شغلی و ارائه راهکار برای کاهش آنها با استفاده از تکنیک MCDM می باشد.
مواد و روشها: در این مطالعه توصیفی - تحلیلی 66 نفر از پرسنل بیمارستان کوثر سمنان تعیین و تحت سنجش قرار گرفتند . ابزار جمع آوري اطلاعات 5 پرسشنامه مشخصات دموگرافیک ، پرسشنامه استرس شغلی تجدید نظر شده ی مقیاس استرس پرستاری گری تافت و اندرسون که میزان اعتبار پرسشنامه در این تحقیق دارای ضریب آلفای کرونباخ 0.984 می باشد ، پرسشنامه مبنای عوامل و معیارهای استرس ، پرسشنامه جهت وزن دهی به معیارهای استرس و پرسشنامه مقابله با شرایط پراسترس بودند . که با استفاده از روش ماتريس مقايسات زوجي روش تحليل سلسله مراتبي یا AHP معیارهای استرس وزن دهی و با روش TOPSIS عوامل استرس رتبه بندی گردید. براي تجزیه و تحلیل اطلاعات از از نرم افزارهای spss و Excel استفاده گردید.
نتیجه گیری : در این پژوهش حقوق و مزایای پایین ، مواجهه با مرگ و میر و نوبت کار طولانی به عنوان مهترین عوامل استرس رتبه بندی گردید که می توان با ارائه راهکارهای اقتصادی مناسب و با آموزش روش ها و تکنیکهای لازم و مدیریت استرس و استقرار برنامه های مشارکتی و کار تیمی و... در جهت کاهش استرس پرستاران اقدام نمود. می توانید این تحقیق رشته مهندسی صنایع را به صورت فایل word دانلود نمایید.
مقدمه
با توجه به تغییر و تحولات عصر حاضر ، نیروی انسانی نسبت به سایر منابع سازمان از اهمیت خاصی برخوردار شده است در واقع سرمایه نیروی انسانی ، حیاتی ترین عنصر راهبردی و اساسی ترین راه برای افزایش اثربخشی و کارآیی سازمان است و پیشرفت و ترقی جامعه را به دنبال خواهد داشت. استرس بخش اجتناب ناپذیر و ضروری زندگی است.گرچه برخی از استرس ها طبیعی و لازم هستند اما چنانچه استرس شدید ، مداوم و یا تکراری باشند استرس یک پدید منفی تلقی می شود که می تواند باعث بیماریهای جسمی و اختلالات روانی شود. در سال 1992 سازمان ملل متحد استرس شغلی را بیماری قرن بیستم دانست و چندی بعد سازمان بهداشت جهانی آن را مشکل همه گیر در جهان اعلام نمود . انجمن بین المللی کار هزینه وارده به کشورها به علت استرس شغلی را 1 تا 5/3 درصد تولید ناخالص داخلی تخمین زده است. پرستاران دامنه وسیعی از استرس زاهای کاری را به علت نوع حرفه آنها که نیاز به سطح بالای مهارت ، کارتیمی در موقعیت های مختلف ، تامین مراقبت 24 ساعته و بار عاطفی دارد تجربه می کنند.
از این رو مطالعه حاضر کوشیده است با شناسایی و رتبه بندی عوامل استرس زا در پرستاران و ارائه راهکار برای کاهش آنها نسب به افزایش بهره وری و کاهش خطا و آسیب های جبران ناپذیر اقدام نماید0.
بیان مسئله
امروزه علی رغم پیشرفت های تکنولوژیک،اختلالاتی مانند استرس و اضطراب به عنوان بیماری های قرن مطرح هستند. کسب آرامش و دوری از اضطراب و استرس، اطمینان و دوری از افسردگی واضطراب از اساسی ترین نیازهای فطری آدمی است روانشناسان و دیگرصاحب نظران، استرس را روی هم جمع شدن رویدادهای زندگی که سازگاری فرد را با وضع موجودش بر هم می زندمی دانند، هر محرکی که در انسان ایجاد تنش کند ودر او واکنشی برانگیزد عامل استرس زا شناخته می شود. عامل استرس زا انسان را در وضعیتی قرار می دهد تا کوشش هایی درونی یا بیرونی نشان دهد .
یکی از عمده ترین دلایل استرس در زندگی افراد، شغل و ویژگی های شغلی از جمله ماهیت ، تنوع ، آزادی عمل در کار و بازخورد است. بررسی ها ي انجام گرفته نشان می دهد که تقریبأ در تما می مشاغل استرس وجود دارد، اما میزان و تأثیر آن به لحاظ نوع و ماهیت استرس و خصوصیات شخصی افراد در مشاغل گوناگون متفاوت است انجمن ملی ایمنی حرفه اي آمریکا، پرستاري را در رأس 40 حرفه با شیوع بالاي بیماريهاي مربوط به استرس معرفی کرده و عقیده بر این است که احتمالاً حرفه پرستاري در رأس مشاغل پر استرس در میان مشاغل بهداشتی قرار دارد اگرچه استرس شغلی در تمام مشاغل وجود دارد ، ولی درحرفه هایی که با سلامتی انسانها سر و کار دارند این موضوع اهمیت بیشتري پیدا می کند.
علی رغم تحقیقات فراوان در مورد استرس هنوز تعریف واحدی در این خصوص ارائه نشده است. و تعاریف متعددی برای استرس شغلی وجود دارد. Shirom استرس را یک احساس فردی هنگامی که نیازهای محیطی ( استرسورها ) از توانایی ها و قابلیتهای فردی فراتر رفته و باعث یک پیامد منفی میشود تعریف کرده است. Selye استرس را به صورت عدم توازن بین قابلیتهای فردی و نیازهای محیطی تعریف کرده است یک تعریف اختصاصی تر توسط NIOSH در سال 1997 ارائه شده است : "استرس شغلی وقتی رخ میدهد که بین نیازهای شغلی با تواناییها، قابلیتها و خواسته های فرد هماهنگی نباشد. " در این تعریف علاوه برعدم هماهنگی با تواناییها و قابلیتهای فرد به خواسته های فردی نیزتوجه شده است. لذا مسئله ای که در این تحقیق به دنبال آن هستیم شناسایی و رتبه بندی عوامل استرس زاهای شغلی و ارائه راهکار برای کاهش آنها می باشد.
ضرورت های خاص انجام تحقیق
اهمیت و ضرورت تحقیق بدین جهت می باشد که پرستاران با عوامل استرس زای متعددی روبرو هستند که می تواند علاوه برتهدید جنبه های مختلف سلامتی بر توانمندی آن ها، نيز تأثير گذاشته و باعث تحليل کيفيت عملکرد، بهره وری ، فرسودگی، نارضایتی شغلی ، برخورد ميان كاركنان، آسيب پذيري در ارتباطات حرفه اي و تغییر شغل منجر می شود .بنابراین استرس با رضایت شغلی و عملکرد فرد رابطه ی مستقیم داشته و یکی از مولفه های موثر بر سلامت، ایمنی و کیفیت زندگی کاری و فردی (غیر کاری) افراد است در صورتیکه استرس بیش از حد باشد می تواند با ایجاد عوارض جسمی ، روانی و رفتاری بر فرد، سلامت وی را به مخاطره بیاندازد و باعث بروز بیماریهای قلبی و عروقی ، مشکلات اسکلتی ، عضلانی و گوارشی ، اختلالات نقص ایمنی ، اختلالات عاطفی و افسردگی گردد ضمنا استرس شغلی می تواند با تعلل ورزی پرستان رابطه مستقیم داشته باشد که می توان با کاهش فشار کاری بوسیله تنظیم ساعات کاری بر اساس شرایط و روحیات پرستاران و برگزاری دور ههای مدیریت استرس و مشاور ههای دور هایی همچنین گزینش پرستاران براساس عواملی مانند ویژگ یهای شخصیتی، سن و کما لگرایی به کاهش تعلل ورزی کمک نمود پرستاري از جمله مشاغلی است که به دلیل سختی آن از زمان شروع به تحصیل تا زمان بازنشستگی فراز و نشیب هاي متعددي دارد. نوبت هاي کاري طولانی، بیش از یک نوبت کاري کارکنان،اضافه کاري هاي خواسته و ناخواسته،همگی از جمله مواردي است که بر رضایت شغلی پرستاران تأثیر می گذارد.
تحقیقات و پژوهش هایی توسط متخصصین و دانش پژوهان مختلف صورت پذیرفته است که در این تحقیقات یا به شناسایی عوامل استرس بصورت مطالعه موردی پرداخته شده و یا فقط یک راهکار در جهت کاهش عوامل استرس مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است اما در این تحقیق به صورت موردی در بیمارستان کوثر سمنان ، علاوه بر شناسایی کلیه عوامل استرس زا و رتبه بندی آنها ، انواع راهکارها جهت کاهش استرس مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته و وزن دهی خواهد گردید.
فهرست مطالب
فصل اول کلیات تحقیق 1
1-1-مقدمه 2
1-2- بیان مسئله 2
1-3- ضرورت های خاص انجام تحقیق 4
1-4 اهداف تحقیق 6
1-4-1 اهداف خاص تحقیق 6
1-4-2 اهداف کاربردی تحقیق 6
1- 5 فرضیه تحقیق 6
1-6 تعریف واژگان کلیدی 6
1-6-1 استرس 6
1-6-2 استرسور (Stressor) 7
1-6-3 استرین (Strain) 7
1-6-4 مقابله (Coping) 7
1-6-5 رضایت شغلی 7
1-6-6 MCDM 7
1-7 متغیرهای تحقیق 8
1-8- سئوال های تحقیق 8
1-8-1سئوال های اصلی تحقیق 8
1-8-2 سئوال های فرعی تحقیق 8
1-9- روش تحقیق 9
1-10- روش گرد آوری اطلاعات 9
1-11- جامعه آماری 9
1-12- نتیجه گیری فصل 9
فصل دوم مبانی نظری و پیشینه تحقیق 10
2-1 مقدمه 11
2-2 تعاریف 11
2-2-1 استرس 11
2-2-2 عوامل ایجاد استرس 12
2-2-3 پیامدها و نتایج استرس 13
2-2-3-1 پیامدهای فردی 13
2-2-3-1-1 پیامدهای فیزیولوژیکی 14
2-2-3-1-2 پیامدهای روان شناختی 16
2-2-3-1-3 پیامدهای رفتاری 17
2-2-3-2 پیامدهای سازمانی 17
2-2-4 نتایج کاهش استرس 18
2-2- 5 استرس شغلي 19
2-2-6 مقابله با استرس 19
2-2-7 عملکرد شغلی 19
2-2- 8 ویژگی شغلی 19
2-2-9 رضایت شغلی 19
2-2- 10 تعلل 20
2-2-11 فشار عصبی 20
2-2- 12 توانمندسازی 20
2-2-13رفتار درمانی دیالکتیکی 20
2-2-14 رفتار سازمانی 20
2-2-15 وظیفه 21
2-2-16 بارکاری 21
2-3 راهکار های کاهش استرس شغلی پرستاران 21
2-3-1 آموزش مهارت های توانمند سازی روان شناختی 21
2-3-2 اثر بخشی رفتار درمانی دیالکتیکی 22
2-3-3 بهبود سطح كیفيت زندگي كاري از طریق استقرار برنامه های مشارکتی و کار تیمی 23
2-3-4 اثربخشی گروه درمانی طرحواره محور 24
2-3-5 اثرات رهبری اخلاقی 25
2-3-6 اثربخشی مدیریت استرس به شیوه شناختی – رفتاری 26
2-3-7 آموزش مهارتهای ارتباطی 26
2-4 بیشینه تحقیق 26
2-5 نتیجه گیری قصل 30
فصل سوم روش شناسی تحقیق 32
3-1 مقدمه 33
3-2 روش تحقیق 34
3-3 جامعه آماری و روش نمونه گیری 34
3-4 حجم نمونه 35
3-5 روش جمع آوری داده ها 36
3-6 ابزار گرد آوری داده ها 37
3-7 روش تجزیه و تحلیل داده ها 43
3-8 محدودیت اجرای طرح 43
3-9 ملاحظات اخلاقی 43
3-10 نتیجه گیری فصل 43
فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها 45
4-1 مقدمه 46
4-2 آمار توصیفی متغیرهای جمعیت شناختی تحقیق 46
4-2-1 جنس 47
4-2-2 سن 47
4-2-3 سطح تحصیلات 48
4-2-4 وضعیت استخدامی 49
4-3 توصیف متغیرهای پژوهش 50
4-3-1 بررسی عوامل استرس زا 50
4-3-2 رتبه بندی عوامل استرس زا 55
4-3-3 ارائه راهکار برای کاهش مهمترین عامل استرس 58
4-4 نتیجه گیری فصل 60
فصل پنجم بحث و نتیجه گیری 62
5-1 مقدمه 63
5-2 بحث و مقایسه حاصل از بررسی تحقیق 63
5-3 پیشنهادات برای تحقیقات آتی 65
مراجع 73
فهرست جداول
جدول 4-1 جنسیت جامعه 47
جدول 4-2 سن جامعه 48
جدول 4-3 و نمودار 4-1 سطح تحصیلات جامعه 49
جدول 4-4 وضعیت استخدامی جامعه 49
جدول 4-5 میانگین و انحراف معیار زیر مقیاس های پرسشنامه میزان استرس شغلی 50
جدول 4-6 عوامل اصلی استرس پرستاران 55
جدول 4-7 وزن معیارهای استرس 56
جدول 4-8 رتبه بندی عوامل استرس 57
جدول 4-10 میانگین و انحراف معیار راه های مقابله با شرایط پراسترس 60
جدول شماره 4- 9 راه های مقابله با شرایط پراسترس 59