گسترش فن¬آوری و ورود انواع وسایل ارتباط جمعی در میان خانواده¬ها، ارزش¬های اجتماعی آنان را تحت تأثیر قرار داده و موجب تغییراتی در رفتار و گفتمان افرادخانواده شده است؛ از جمله مهم¬ترین این فن¬آوری¬ها دسترسی آسان به اینترنت است که علاوه بر داشتن نقاط قوت، از ضعف¬هایی نیز برخوردار است. خانواده، خشت بنای جامعه، کانون اصلی حفظ سنت¬ها، هنجارها و ارزش¬های اجتماعی است؛ همچنین، شالوده استوار پیوندهای اجتماعی، روابط خویشاوندی و کانونی برای بروز و ظهور عواطف انسانی به شمار می¬رود. امروزه در فن¬آوری اطلاعات و ارتباطات، انقاب شگرفی به وجود آمده است. جان فیدر این انقاب را در جهان و در زندگی انسان¬های روی کره زمین مؤثر می¬داند که مبتنی بر رایانه و دارای آثار گسترده اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است؛ یعنی از سویی طلاعات را به کالای تجاری و سودآور بدل کرده که مالکیت آن باعث قدرت می¬شود و از سوی دیگر در شخصیت و هویت انسان¬ها آثار ماندگاری بر جای مي¬گذارد. این تحقیق تاثیر فضای مجازی بر روابط درون خانواده (مطالعه موردی: مناطق 5 و 13 تهران) را مورد بررسی قرار می دهد. می توانید این پژوهش رشته جامعه شناسی را به صورت فایل word دانلود نمایید.
مقدمه
از جمله مسائلی که در انسجام خانواده مورد بررسی قرار می¬گیرد، پايداری، روابط صمیمی افراد با يکديگر، با اعضای خانواده و ارتباط داشتن با آنان است. امروزه مسائل بسیاری با توجه به رشد فناوری، خانواده¬ها را تحت تأثیر قرار داده است، وسايل ارتباطی نوين که با هجوم بی¬امان در خانه¬ها راه يافته است، فاصله قابل توجهی بین افراد بوجود آورده است.اين فاصله و شکاف با دورساختن اعضای خانواده موجب کاهش انسجام در روابط خانواده شده است. با تغییر بافت خانواده از شیوه سنتی به مدرن و تبديل خانواده¬های گسترده به هسته¬ای، وجود فناوری¬های جديد،سبک و سیاق زندگی افراد نیز تغییر اساسی پیدا کرده است. نظم و انسجام در خانواده دچار شتابزدگی¬های زندگی ماشینی شده است و افراد به دلیل مشغله¬ های زياد، فرصت کافی برای يکديگر ندارند و با هجوم زندگی آپارتمانی و مدرنیزه در شهرها، فرصتی برای گذران اوقات فراغت نمانده است، از اين رو بهترين وسیله برای سرگرمی استفاده از فضای مجازی شده است و اين فضا بیش از آن که يک شبکه ارتباطی باشند و میزان ارتباط با افراد ديگر را افزايش دهد، بر فردگرايی و انزواطلبی افراد تأثیرگذار بوده¬اند، فردگرايی در درون خانواده در حال شکل¬گیری و خانواده اولین واحد اجتماعی است .
بر طبق «نظریه‌ی کنش متقابل نمادین» بلومر این که انسان‌ها براساس معنایی که به هرگونه روالی نسبت می‌دهند، دست به عمل می‌زنند چارچوبی از روابط متقابل میان افراد در کنش به فضای مجازی در روابط افراد خانواده است. در این مرحله روالی که فرد طی می‌کند بستگی به تفسیری خواهد داشت که او از موقعیت فضای مجازی دارد. اگر وجود فضای مجازی را بیهوده و برای روابط خانوادگی خود خطرناک بداند، احتمالاً تصمیم می‌گیرد خود را به مخاطره نیندازد و به سراغ آن نرود. اما تفسیر کاملاً متفاوت از موقعیت فضای مجازی و نفی عمل آگاهانه آن به لحاظ اخلاقی منجر به تسری دادن رفتارهای مجازی به جای واقعیت های درون خانوادگی می¬شود. اما از آنجا که معانی در خلال کنش متقابل اجتماعی با دیگران تکوین می‌یابند. بنابراین، کسی روابط درون خانوادگی را قربانی فضای مجازی می¬کند، از جانب کسی که مشوق چنین رفتارهایی‌اند، مورد تاکید به شمار می‌آید، در حالی که کسی که تلاش ارتباطات مجازی را بیهوده بداند، از جانب کسانی که چنین اعمالی را بی احتیاطی می‌دانند، فردی حسابگر و عاقل تلقی می‌شود.
فضای مجازی علاوه بر شکل‌دهی جدید به عرصه و فضای تعاملات رودرروی اجتماعی و کنش‌های میان فردی، نقش مهمی هم در نحوه انجام تعاملات شغلی و خانواده ایفا می‌کنند . در بحث از آسیب‌شناسی فضای مجازی، نکته‌ی حائز اهمیت، ریسک بسیار بالای این گونه فضا¬ها از لحاظ آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی می‌باشد. فضای مجازی با صدها میلیون کاربر در سال‌های اخیر توجه مهاجمان سایبری را نیز بیش از هر هدف دیگری به خود جلب کرده‌اند. کاربران ساعت‌های بسیاری را برای چت کردن با دوستانشان و چک کردن صفحه شخصی در فضای مجازی صرف می‌کنند. (شهابی،1391).
امروزه پیشرفت تکنولوژی و گسترش رسانه¬های مجازی، تحولات زیادی را در ارتباطات و عرصه¬های گوناگون فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و... به وجود آورده است . در این میان اینترنت در کنار دیگر کارکردهایش، از یک سو آگاهی سیاسی افراد را افزایش می‌دهد و از سوی دیگر آنها را در مناسبات سیاسی درگیر می‌کند و از آنجایی که فضای عمومی شهری برای گفتگو به ندرت وجود دارد ، فضای مجازی به عرصه‌ای برای گفتگو تبدیل شده است و ویژگی اصلی آن، پویایی این فضا هست که با توجه به ابزارهایی که در اختیار کاربران قرار می‌دهد سبب می‌شود تا افراد بهتر بتوانند گرایشات سیاسی خود را نشان دهند. (اسکات1998؛ ترجمه: نیکوفر،1391). شبكه ي اينترنت در كنار مزاياي بي شمارش، معايبي نيز دارد كه عدم آشنايي كامل با فضاي مجازي مي¬تواند آسيب¬هايي را براي خانواده¬ها به بار آورد. خانواده در تمام فرهنگ¬ها كانون شكل گيري هويت فرد است. هيچ فردي جدا از خانواده اش قابل تعريف نيست و خانواده ركن اصلي سازنده ي فرد و شخصيت اوست (ثنایی، 1379) . كانون مقدس خانواده بهترين مكان براي تربيت جسم و روان است . (فراست، 1381).در ادامه به معرفی فضای مجازی و تاثیر آن بر روابط خانوادگی پرداخته خواهد شد.
مزایای استفاده از اینترنت
سهولت گفتگو و تبادل اطلاعات با ديگران از طريق چت كه اگر در مباحث آموزنده و علمي به كار گرفته شود، به بالا رفتن فرهنگ افراد و جامعه كمك مي كند.سرعت تبادل اطلاعات و ناشناخته ماندن مبادله كنندگان در صورت تمايل و قلت هزينه هاي تبادل اطلاعات.امكانات قابل توجهي كه اينترنت به عنوان يك پايگاه مي تواند در اختيار افراد جامعه قرار دهد؛ مانند دستيابي به اطلاعات در خصوص هر نوع موضوعي، ارسال و دريافت نامه هاي الكترونيكي، خريد هرگونه لوازم از طريق سفارش الكترونيكي كه از اتلاف وقت جلوگيري مي كند، انجام مبادلات بانكي، عضويت در شبكه هاي مجازي و ...(مولایی،1388)
بر اين اساس مي توان گفت كه پتانسيل هاي مثبت و كاربردهاي مفيدي كه جنبه هاي گوناگون زندگي انسان را تحت تأثير قرار داده و تسريع، تسهيل و خلاقيت را برايش به ارمغان مي آورد، بخشي از توانايي¬هاي معجزه آساي اين شبكه جهاني است؛ اما اين شبكه جهاني در حال گسترش روي ديگري نيز دارد و آن وجود خطرات بالقوه است كه گاهي مي تواند به خساراتي بزرگ و جبران ناپذير مبدل شود. به طور كلي، گسترش اينترنت در جامعه موجب بروز فرصت¬هايي جهت افزايش آگاهي افراد و حتي ايجاد اشتغال براي برخي از افراد شده است، ولي تهديداتي نيز به همراه دارد. با وجود اينترنت، علاوه بر وجود دنياي واقعي و الگوهاي ارتباط سنتي در آن، فضاهاي مجازي نيز ايجاد شده¬اند كه نحوه ي توليد، انتقال و مصرف اطلاعات در آنها ديگر به شيوه سنتي صورت نمي پذيرد و اين الگوها، كاملا دگرگون شده¬اند. گسترش فضاهاي مجازي مانند ساير انواع ديگر تحولات و پيشرفت ها. (مولایی،1388)
محتواي روابط اجتماعي
محتواي روابط اجتماعي به صورت عمومي به مجموعه ي دارايي هاي اجتماعي نهفته در فضای مجازی از جمله اعتماد، همدلي و مشاركت جويي اشاره دارد و به صورت خاص تر، به معناي محتواي روابط شخصي كه افراد در بستر تاريخي تعامل ها با يكديگر ايجاد مي كنند است. شبكه روابط اجتماعي، منابع ارزش مندي شامل منابع مالي، فيزيكي، نيروي كار، اطلاعات، و ... را به ارمغان آورده و هم چنين سرمايه اجتماعي براي اعضا ايجاد مي¬كند كه به آن ها اعتبار مي بخشد (نافت و گوشال ، 1998). محتوای روابط اجتماعي از قبيل ايجاد اعتماد ، دوستي و مشاركت بين افراد بر شكل گيري رفتار آن ها اثرگذار است . نرم ها و انتظار هاي نهفته در ر وابط باعث مي شوند افراد به يك ديگر ياريرسانده و با يك ديگر هم دلي كنند (نافت و گوشال، 1998).
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات پژوهش
· بیان مسئله
· ضرورت پژوهش
· اهداف پژوهش
· تعاریف واژه های تحقیق
· فرضیه های پژوهش
· جامعه آماري، روش نمونهگيري و حجم نمونه
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش
· فضای مجازی
· تعریف فضای مجازی
· مزایای استفاده از اینترنت
· پيامدها و آثار مثبت و منفي اینترنت
· محتواي روابط اجتماعي
· شيوه¬هاي انتقال اطلاعات
· تاریخچه فضای مجازی
· شبکه وب جهانی
· سایت¬های فضای مجازی
· نقش فضای مجازی در آسیب¬های اجتماعی
· وب ۲ چیست؟
· آنالیز فضای مجازی
· فضای مجازی اینترنتی
· فضای مجازی اینترنتی در دنیا
· ویژگی رسانه¬های مجازی
· روند کلی ارتباطات در شش مرحله مشخص
· دیدگاه های پیشگامان ارتباطات پیرامون تأثیرات رسانه های مجازی
· دلايل عمده ايجاد شبكه هاي اجتماعي
· تحليل شبكه هاي اجتماعي
· معرفی فضای مجازی و ابزارهای ارتباطی
· گوگل پلاس
· بررسی فضای مجازی و تأثیرات آن ها بر ابعاد مختلف زندگی
· تاثیر فضای مجازی بر هویت فردی افراد خانواده
· آشفتگي هويت فردی اعضای خانواده و فضای مجازی
· اختلال هويت فردی و فضای مجازی
· پيامدهاي فقدان هويت و فضای مجازی
· هويت بخردانه و نابخردانه و فضای مجازی
· فضای مجازی و تضعیف رابطه افراد در خانواده
· فضای مجازی و ناهنجاری¬های خانواده
· فضای مجازی و«خشونت خانوادگی
· فضای مجازی در خانواده و جرائم اجتماعی
· فضای مجازی و روابط فرزندان
· فضای مجازی وخانواده و چالشهای پیش رو
· هويت مجازی افراد و نقش آن در روابط خانوادگی
· بحث تاثیر فضای مجازی در محیط خانواده و کار
· تاثیر فضای مجازی بر روابط صمیمی اعضای خانواده
· صميميت و ارتباط مجازی
· مشکلات رايج گيرنده پيام
فصل سوم: روش شناسی پژوهش
· مقدمه
· روش پژوهش
· جامعه و نمونه آماري: برآورد حجم نمونه
· پايايي تحقيق
· روش تجزيه و تحليل داده¬ها
· متغيرهاي پژوهش
فصل چهارم: تجزيه و تحليل يافته هاي تحقيق
· مقدمه
· تحليل¬هاي آماري توصيفي
· جنسيت
· سن
· تحصيلات
· آمار توصيفي متغير¬هاي مستقل و وابسته
· آزمون فرضيه ها با آمار استنباطي
· آزمون فرضيه¬هاي پژوهش
· فرضيه اصلي پژوهش
· بررسي صحت رگرسيون از طريق محاسبه هم خطي