هزینه سرمایه یک بنگاه، حداقل نرخ بازده مورد انتظاری است که پروژه باید داشته باشد تا سرمایه گذاران را ترغیب به ارائه وجوه خود به واحد اقتصادی نماید(فرقانی،حسین،1394). از طرف دیگر شرکت ها در صدد هستند تا هزینه سرمایه را حداقل کنند، بنابراین هزینه سرمایه هم از دید سرمایه گذاران و هم از دید شرکت ها با اهمیت تلقی می شود و در سال های اخیر با رونق گرفتن بحث های تامین مالی، شفافیت اطلاعات شرکت ها برای سرمایه گذاران اهمیت ویژه ای یافته است به گونه ای که شفافیت کم و کیفیت پایین اطلاعات مالی تصمیم گیری را برای سرمایه گذاران مشکل و آنها را در محیطی مبهم قرار می دهد. از دیدگاه سرمایه گذاران با بالاتر رفتن شفافیت و کیفیت اطلاعات ارائه شده در شرکت ها ریسک اطلاعاتی آن شرکت کم می شود، از این رو سهامداران و اعتباردهندگان خواستار اطلاعات بیشتر و شفاف تری درباره عملکرد شرکت هستند. افشای کامل اطلاعات همراه با شفافیت گزارشگری مالی می تواند شرایط مطمئنی ایجاد کند که اعتماد سرمایه گذاران را افزایش دهد.
هدف از این تحقیق، بررسی رابطه بین هزینه سرمایه بر شفافیت درآمد در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است که بدین منظور، اطلاعات تاریخی هفتاد شرکت پذیرفته شده بورس در بازه زمانی1390الی 1394 استخراج شده و سپس با استفاده از روش‌های آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته می شود. یافته های تحقیق حاکی از آن است که بین شفافیت درآمد و هزینه سرمایه مورد انتظار شرکت‌ها رابطه معکوسی وجود دارد و از طرفی نیز نسبت بدهی و هزینه سرمایه رابطه معکوس و بین فرصت های رشد و هزینه سرمایه رابطه مستقیم و بین ارزش شرکت، رسیک سیستماتیک، نرخ رشد با هزینه سرمایه رابطه آماری معنا داری و جود ندارد. می توانید این پژوهش مدیریت مالی را به صورت فایل word دانلود نمایید.
مقدمه
گزارشگری مالی یکی از مهمترین فرآورده‌های سیستم حسابداری است که از اهداف عمده آن فراهم آوردن اطلاعات لازم برای تصمیم‌گیری اقتصادی استفاده‌کنندگان در خصوص ارزیابی عملکرد و توانایی سودآوری بنگاه اقتصادی است. (بارس و همکاران، 2005). شرط لازم برای دستیابی به این هدف، اندازه‌گیری و ارائه اطلاعات، به نحوی است که ارزیابی عملکرد گذشته را ممکن سازد و در سنجش توان سودآوری و پیش‌بینی فعالیت‌های آتی بنگاه اقتصادی مؤثر افتد. (فرنسیس و همکاران، 2004). به بیان دیگر تعدد و فراوانی گزارش‌های مالی در ارتباط با جزئیات سود کسب شده شرکت‌ها، به نوعی آگاهی و اطلاعات سهامداران خرد که دسترسی کمتری به اطلاعات را دارند، افزایش داده و شفافیت اطلاعات افزایش می‌یابد. (بارتا و همکاران، 2009). یکی از مهمترین عوامل در تصمیم‌گیری صحیح سهامداران شرکت‌ها برای سرمایه‌گذاری و یا عدم سرمایه‌گذاری، اطلاعات مناسب و همچنین چگونگی دستیابی به اطلاعات است که اگر به درستی فراهم و پردازش نشوند اثرات منفی برای فرد یا نهاد تصمیم‌گیرنده خواهد داشت. (هیل و لوز، 2006). قبل از اینکه خود اطلاعات برای سرمایه‌گذاران، سهامداران و سایر ذینفعان مهم باشد، این شفافیت توزیع اطلاعات است که باید به صورت دقیق مورد ارزیابی قرار گیرد. (استون، 2004). زمانی که عدم تقارن اطلاعاتی در رابطه با سود اکتسابی یک شرکت افزایش یابد، ارزش ذاتی سهام شرکت با ارزشی که سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه برای سهام موردنظر قائل می‌شوند متفاوت خواهد بود. در نتیجه ارزش واقعی سهام شرکت‌ها با ارزش مورد انتظار سهامداران تفاوت خواهد داشت. (موهنتم و راجیبال، 2009) .اما برای کشور ایران، بورس اوراق بهادار تهران مهمترین و اصلی‌ترین مرکز برای مبادلات سرمایه‌ای تلقی می‌شود و قدر مسلم، کارآیی این نهاد مستلزم تصمیم‌گیری درست عوامل موجود در آن است.
بیان مسأله تحقیق و اهمیت موضوع
امروزه یکی از معیارهای اساسی در جذب سرمایه‌گذاران جدید کاهش هزینه سرمایه شرکت‌ها می‌باشد به‌منظور رسیدن به اهداف سرمایه‌گذاران و سودآوری ضرورت دارد که هزینه سرمایه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد از طرفی برای کاهش هزینه سرمایه نیاز است که مدیران مالی شرکت‌ها فاکتورها و عوامل گوناگونی را مد نظر قرار دهند تا بتوانند با یک دید همه‌جانبه روش تامین مالی بهینه را انتخاب کنند توجه به عواملی تاثیرگذار بر هزینه سرمایه شرکت‌ها مانند: فرصت‌های سرمایه‌گذاری و ریسک شرکت می‌تواند به‌عنوان عاملی جهت کاهش هزینه سرمایه شده و افزایش سرمایه‌گذاری‌های جدید را به همراه بوده و این افزایش تنها از طریق کاهش سود سهام پرداختی اتفاق خواهد افتاد هزینه تامین سرمایه از سهامداران برای شرکت‌ها معادل با جریان نقدی برگشتی موردنیاز توسط سرمایه‌گذاران است و توجه به ارتباط بین هزینه سرمایه و شفافیت سود می‌تواند راه‌کاری نوین جهت افزایش بهره‌وری و کارایی شرکت‌ها در بلندمدت باشد شفافیت سودآوری فرآیند برداشتن گام‌های آگاهانه در محدوده اصول پذیرفته شده حسابداری برای آوردن سود گزارش شده به سطح مورد انتظار بوده و سه انگیزه شامل بازار سهام، قراردادی و قانونی را برای آن در نظر گرفته‌اند. در مورد شفافیت سود، الگوهای متعددی ارائه شده که مهمترین آن در برگیرنده، الگوی هموارسازی سود هدف، الگوی حداکثر کردن سود هدف، الگوی حداقل کردن سود هدف و الگوی به دست آوردن آرامش (سود هدف) است (چن و همکاران، 2012).تأثیر سرمایه‌گذاران عمده بر تصمیمات مالی مدیریت از قبیل ساختار سرمایه و هزینه سرمایه از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. همچنین الزامی کردن انتشار گزارش‌های مالی در طی فواصل زمانی مشخص می‌تواند تأثیر به‌سزایی در جذب سرمایه‌گذاران از طریق انتشار سهام داشته و شکاف اطلاعاتی را تا حد زیادی کاهش دهد. (کوکران، 2005). بنابراین ملاحظه می‌شود که اهمیت هزینه سرمایه و شفافیت درآمد و بررسی روابط بین این دو متغیر و لزوم بررسی متغیرهای تعدیل‌گر مرتبط با آنها در کشورهای در حال توسعه که بازار سرمایه بتدریج در آنها در حال رونق گرفتن می‌باشد (از جمله کشور ایران)، بالا است.بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش می‌کوشد تا رابطه بین شفافیت سودآوری و هزینه سرمایه سهام عادی را در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار دهد.
هزينه سرمايه
در خصوص هزينه سرمايه مدلهاي مختلفي تاکنون مطرح ودر بازارهاي مالي مورد استفاده قرار گرفته است.هر کدام از اين مدلها در مقطعي از زمان ودر يک يا چند بازار مشخــص داراي کارایـي لازم بــراي برآورد هزينه سرمايـــه بوده اند وبه مــرور زمان از کارایي آنها کاسته شده وجايگزين يکديگر شده اند.اين مدلها عبارتند از:هزینه سرمایه کمینه بازدهی است که شرکت باید بدست آورد تا بازده مورد انتظار سرمایه گذاران فراهم گردد. از آنجا که در سرمایه گذاری طرحها از منبع مالی مختلفی مانند : اوراق قرضه، سهام عادی، سهام ممتاز و..استفاده می شودهر یک از این گروهها خواهان میزانی ازنرخ بازده هستندکه درخور ریسک مربوط به آنها باشد. هرچه ریسک بیشتر باشد سرمایه گذار نرخ بازده بالاتری را می طلبد و درنتیجه هزینه سرمایه بیشتر خواهد بود.
بنابراین هزینه سرمایه عبارتست از کمینه بازدهی که تحصیل آن برای حفظ ارزش بازار شرکت (یا قیمت سهام) ضروری است.
مدیران بایستی راجع به هزینه سرمایه برای مواردی چون :
1- اتخاذ تصمیم های بودجه بندی سرمایه ای
2- استقرار ساختار بهینه سرمایه
3- تصمیم گیری نسبت به اجاره های بلند مدت
اطلاعات کافی داشته باشند. همچنین باید گفت هزینه سرمایه به طور واقعی هزینه به معنای معمول آن درحسابداری نیست بلکه هزینه فرصت ازدست رفته وجوه سرمایه گذاری شده است. به بیانی دیگر، کل بازدهی است که سرمایه گذاران شرکت می توانستند به سرمایه گذاری دریک پر تفوی ازاوراق بهادار با ریسک مشابه انتظار داشته باشند و البته این نرخ کمینه مورد انتظاراست که در صورت کمتربودن باعث افت ارزش سهام شرکت در بازار می گردد. از آنجایی که در ترکیب سرمایه شرکت منابع مالی مختلفی وجود دارد برای رسیدن به یک نرخ واحد از میانگین موزون هزینه سرمایه استفاده می شود.
روش های مختلف تامین منابع مالی
یکی از متغیرهای مهم در محاسبه هزینه سرمایه شرکت، میانگین هزینه منابع استفاده شده برای تامین مالی عملیاتش می باشد که گذشته از آن بایستی با خود منابع آشنا شویم.این منابع به شرح زیر می باشند:
1- کلیه بدهی بلندمدت و کوتاه مدت که به منظور تامین مالی دائمی استفاده می شود .(kd)
2- سهام ممتاز (kp)
3- سهام عادی وسود انباشته(ks)
4- سهام عادی جدید (ke)
نرخ هزینه سهام عادی و سود انباشته
هزینه سهام عادی عبارتست از کمینه نرخ بازدهی که شرکت باید عاید صاحبان سهام کند تا بدین وسیله ارزش بازار سهام شرکت حفظ شود. هزینه سود انباشته نیز بازده مورد انتظار سهامداران از سودی است که شرکت نگهداری می کند. سود انباشته متعلق به سهامداران است و سهامداران از این سود انتظار کسب بازده دارند. بنابراین اگر مدیریت تصمیم به نگهداری سود بگیرد به نوعی هزینه فرصت ایجاد می شود. این هزینه برابر است با کمینه بازده ای که سهامداران می توانند با سرمایه گذاری این سود را در پروژه های دیگری با ریسک مشابه بدست آورند.
روش مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای (CAPM)
یکی از مهمترین مدل های ارزش گذاری در دانش مدیریت مالی مدل قیمت گذاری دارائی های سرمایه ای است. با استفاده از این مدل از طریق محاسبه بازده سرمایه گذاریها و مقایسه آن با نرخ بازده مورد انتظار سرمایه گذاران می توان عملکرد واحدهای تجاری را مورد ارزیابی قرارداد. همچنین با برآورد نرخ بازده مورد انتظار سرمایه گذاریها از طریق این مدل و مقایسه آن با نرخ بازده مورد انتظار سرمایه گذاران برنامه های آتی مدیریت شرکت مورد ارزیابی قرار می گیرد.
مدل قیمت گذاری دارائیهای سرمایه ای بیان می کند که اوراق بهاداری که به نحو صحیح قیمت گذاری شده باشند باید سرمایه گذاران آنها، نرخ بازده ای مساوی با نرخ سود تضمین شده اوراق بهادار بدون ریسک بعلاوه صرف ریسک بابت تقبل ریسک تامین نماید. در این مدل، یک ارتباط خطی بین بتای سهام، که معرف ریسک سیستماتیک اوراق بهادار است، و نرخ بازده مورد انتظار اوراق بهادار وجود دارد. (شباهنگ ، 1380 و 149).
طبق این رویکرد درصورتیکه نرخ بازده تحقق یافته ازنرخ بازده مورد انتظار سهامداران بیشتر باشد می توان گفت که عملکرد مدیریت مطلوب بوده است و در صورتیکه نرخ بازده تحقق یافته از نرخ بازده موردانتظار سهامداران کمترباشد می توان اینگونه استنباط نمود که مدیریت عملکرد مطلوبی نداشته است.
روش بازده اوراق قرضه بعلاوه ریسک
منطق این روش بسیار ساده است. سرمایه گذاران در سهام عادی، در مقایسه با سرمایه گذاران در اوراق قرضه درجه ریسک بالاتری راتقبل می نمایند و ازاین رو نرخ بازده مورد انتظار آنها شامل پاداشی برای ریسک بالاترشان است. عیب این روش چگونگی تعیین پاداش (صرف) ریسک است سوال اساسی این است که صرف ریسک باید چند درصد باشد ؟
هیچ مبنای نظری برای تخمین این صرف وجود ندارد. اغلب تجزیه وتحلیل ها پیرامون مشخصات ریسک عملیاتی و ریسک مالی واحدهای تجاری انجام شده و به طور قضاوتی ارقامی از ریسک را تعیین کرده اندکه به طور معمول بین 2% تا 6% تغییر می کند. برای تخمین نرخ بازده موردانتظار سرمایه گذاران درسهام عادی شرکت این ارقام به بازده حاصل از قرضه های بلند مدت شرکت افزوده می گردد.
فصل اول کلیات تحقیق 1
1-1- پیش گفتار 2
1-2- بیان مسأله تحقیق و اهمیت موضوع 2
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق 3
1-4- اهداف تحقیق 4
1-5- سؤال‌های تحقیق 5
1-6- فرضیههای تحقیق 5
1-7- روش‌شناسی پژوهش 5
1-8- جامعه ، نمونه آماري و دوره زماني تحقيق 5
1-9- نمونه آماری 6
1-10- مدل تحقیق 6
1-11- متغير هاي تحقيق 6
1-11-1- متغير مستقل 6
1-11-2- متغير وابسته 6
1-12- قلمرو تحقیق 7
1-12-1- قلمرو مکانی 7
1-12-2- قلمرو زمانی 7
1-12-3- قلمرو موضوعی 7
1-13- محدودیتهای تحقیق 7
1-14- تعریف مفاهیم و اصطلاحات پژوهش 8
فصل دوم ادبیات و بیشینه تحقیق 9
2-1- هزينه سرمايه 10
2-2- روش های مختلف تامین منابع مالی 11
2-2-1- نرخ هزینه بدهی 11
2-2-2- نرخ هزینه سهام ممتاز 12
2-2-3- نرخ هزینه سهام عادی جدید 13
2-2-4- نرخ هزینه سهام عادی و سود انباشته 13
2-2-5- محاسبه هزینه حقوق صاحبان سهام عادی 13
2-2-5-1-روش مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای (CAPM) 14
2-2-5-2-روش بازده اوراق قرضه بعلاوه ریسک 15
2-2-5-3-روش نسبت در آمد به قیمت (E/P) 16
2-2-5-4- روش جریان نقدی تنزیل شده (DCF ) : 17
2-3- میانگین موزون هزینه سرمایه (WACC) 18
2-3-1- روش ارزش دفتری 19
2-3-2- روش ارزش بازار 20
2-4- هزینه نهایی سرمایه 20
2-5- هزینه سرمایه و نقش آن در تصمیم گیری 21
2-6- مدلهاي هزينه سرمايه 22
2-6-1- نرخ بازده متوسط تحقق يافته 23
2-6-2- مدل نرخ بازده متوسط تحقق يافته تعديل شده 23
2-6-3- مدل قیمت گذاری داریی سرمایه ای 24
2-6-4- مدل ارزیابی بر مبنای ارقام حسابداری 25
2-6-5- مدل رشد سود تقسيمي (مدل گوردن) 26
2-6-6- مدل فاما و فرنچ 27
2-6-7- بازده اوراق قرضه به اضافه صرف ریسک 32
2-6-8- مدل سود باقی مانده 32
2-6-9- مدل اوهلسن(1995) 33
2-7- سرمایه‌گذاران نهادی 34
2-8- الگوهای مدیریت سود 36
2-9- شفافیت اطلاعات مالی 44
2-9-1- اندازه گیری شفافیت اطلاعاتی 45
2-9-2- شفافیت اطلاعات مالی و محتوای اطلاعات 45
2-9-2-1-شفافیت در افشای اطلاعات عمومی 48
2-9-2-2- شفافیت در گزارش های مدیریتی 48
2-9-3- اصول گزارشگری شفاف 53
2-10- بیشینه تحقیق 55
فصل سوم روش تحقیق 62
3-1- پیش گفتار 63
3-2- نوع تحقیق 63
3-2-1- دسته بندی تحقیقات بر حسب هدف 63
3-2-2- دسته بندی تحقیقات بر حسب نحوه گردآوری داده ها (طرح تحقیق) 64
3-3- جامعه و نمونه آماری 66
3-4- روش گردآوری اطلاعات 67
3-5- متغیرهای تحقیق 68
3-5-1- متغیروابسته 68
3-5-1-1-نرخ بازده بدون ریسک 68
3-5-1-2-بازده بازار............ 69
3-5-1-3-صرف ریسک 69
3-5-1-4-اندازه شرکت 69
3-5-1-5-نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار 69
3-5-1-6-عامل سودآور 69
3-5-1-7-ضرایب ریسک مختص شرکت ............................................................................................ 69
3-5-2- متغیر مستقل 70
3-5-3- مدل تحقیق 70
3-5-4- تخمين مدل رگرسيون با داده هاي ترکیبی 71
3-5-5- روش آزمون فرضیات تحقیق 72
3-5-5-1- مانایی.............. 73
3-5-5-2-عدم خود همبستگی 73
3-5-5-3-ازمون نا همسانی واریانس 74
3-5-5-4-آزمون چاو. 75
3-5-5-5-آزمون هاسمن 76
3-6- آزمون معنی دار بودن ضرایب رگرسیون: آزمون t 76
3-6-1-1-ضریب تعیین 77
3-6-1-2-ضریب تعیین تعدیل شده 78
3-7- خلاصه فصل سوم 79
فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها 80
4-1- پیش گفتار 81
4-2- آمار توصیفی داده‌ها 81
4-3- آمار استنباطی 82
4-3-1- آزمون جارکو _ برا 82
4-4- پیش فرض های برازش مدل رگرسیون 83
4-4-1- آزمون تعیین نوع داده های ترکیبی اف لیمر (چاو) 84
4-4-2- آزمون تشخیص رگرسیون ترکیبی با اثر تصادفی یا ثابت (آزمون هاسمن) 84
4-4-3- بررسی ناهمسانی واریانس 85
4-4-4- بررسی نبود خود همبستگی ( آزمون دوربین واتسون) 86
4-4-5- آزمون مانایی(ایستایی متغیرها) 86
4-5- تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از برآورد مدل تحقیق 87
4-5-1- بررسی نیکویی برازش مدل: 88
4-6- خلاصه فصل 89
4-6-1- بررسی فرضیات و ضرایب متغیر ها: 89
4-6-2- بررسی متغیر های کنترلی: 90
فصل پنجم نتيجه‌گيري و پيشنهادها 91
5-1- پیش گفتار 92
5-2- خلاصه ای از تحقیق 92
5-3- بحث و نتیجه گیری فرضیه های تحقیق 93
5-3-1- نتایج آزمون فرضیه اول 94
5-3-2- نتایج آزمون فرضیه دوم 95
5-3-3- نتایج آزمون فرضیه سوم 95
5-4- پیشنهادهای کاربردی تحقیق 96
5-5- پیشنهاد برای تحقیقات آتی 97
منابع 99
منابع فارسی 100
منابع انگلیسی 102
فهرست جداول
جدول3-1 شركت هاي نمونه تحقيق 67
جدول 4 1: آمار توصیفی دادههای پژوهش 82
جدول 4 2 : آزمون جاک برا 83
جدول4 3: آزمون چاو 84
جدول4 4: آزمون هاسمن 85
جدول 4 5: نتایج آزمون ناهمسانی واریانس با آزمون پروش پاگان 85
جدول 4 6: آزمون استقلال خطاها 86
جدول 4 7: آزمون ریشه واحد دیکی فولر 87
جدول 4 8: نتایج حاصل از برازش مدل تحقیق 88
جدول (5-1): فرضیات تحقیق و نتایج حاصله از آزمون‌های تحقیق 94