این پژوهش در پی آن است که دو داستان بیژن و منیژۀ فردوسی و خسرو و شیرین نظامی را با وجود تفاوت سبکی و زمان سرایش براساس الگوهای ریخت‌شناسانۀ پراپ بررسی کند. الگوهای ریخت‌شناسی که در پی یافتن قوانین حاکم بر اجزای داستان است. ولادیمیر پراپ، ساختارگرای روسی، با بررسی صد قصۀ پریان، الگوهای حاکم بر آن‌ها را استخراج کرد. پراپ نشان داد که داستان‌ها برخلاف تنوع و تعدد ظاهری، در ژرف‌‌ساخت و اعمال و عملکرد شخصیت‌ها یکی هستند. به همین منظور ابتدا مبانی نظری ریخت‌شناسی را بیان می‌کنیم،سپس به بررسی داستان‌های بیژن ومنیژه وخسرو وشیرین براساس یافته‌های پراپ پرداخته و علاوه بر الگوهای پراپ، کارکردیا الگوهای خارج از سی‌و یک الگوی تعریف شده پراپ را نیز تعیین می‌کنیم. همچنین داستان‌ها را براساس اصول کلی ریخت‌شناسی که شامل کارکردها و واکنش‌های هفت‌گانۀ شخصیت‌ها و حرکات است، به‌شیوۀ توصیفی، تحلیلی و اثباتی بررسی می‌کنیم. با این تحلیل، کارکردها و حرکت‌های هر داستان تعیین می‌گردد. می توانید این تحقیق رشته ادبیات فارسی را به صورت فایل word دانلود نمایید.
مقدمه
ریخت‌شناسی علمی است که در دهه‌های اخیر مورد توجه نقادان و محققان قرارگرفته است، علت آن نگرش متفاوت به متن (داستان) است، درگذشته اجزای داستان را بدون در نظرگرفتن ارتباط کلی همۀ عناصر باهم بررسی می‌کردند اما ریخت‌شناسی بررسی مناسبات درونی و روابط متقابل میان اجزای سازندۀ یک ساختار است. شاهنامه متنی است که بر غالب متون تاثیرگذاشته است؛ داستان‌های آن قابلیت بررسی براساس الگوهای پراپ را دارد. و همچنین آثار نظامی در داستان‌سرایی ایران جایگاه ویژه‌ای دارد که به تعبیری درخشان‌‌ترین این داستان‌ها خسرو وشیرین است، این پایان‌نامه در پی آن است تا هر دو داستان را براساس الگوی پراپ از لحاظ شخصیت‌ها، کارکرد، حرکات بررسی می‌شود و در ضمن الگوهایی که مختص محیط فرهنگی ادبی ایران است، مشخص می‌نمائیم و در نهایت هر یک را از نظر تطابق با الگوهای پراپ و الگوهای داخلی مقایسه می‌نماییم.
قصه وحکایت
ریشه و منشأ قصه‌ها و حکایت‌های اولیه معلوم نیست، نمی‌توان برای آن تاریخ یا زمان مشخصی تعیین نمود. اما مسلماً قصه‌ها همواره وجود داشته‌اند، عمر آن‌ها به اندازۀ عمر انسان‌هاست، شاید اولین انسان‌ها، ماجرای روزمره خود را با اندکی تغییر به داستانی خوشایند ذوق فرزند‌هایشان تبدیل کرده‌اند؛ یا افراد قبیله در شب‌های وهم‌آلود و سرد در کنار آتش برای غلبه بر ترس‌ها قصه‌هایی از قدرت و توانایی قهرمان‌های اسطوره‌ای تعریف کرده‌اند تا با هم‌ذات پنداری به خود و دیگران قدرت بدهند. همانطور که گفته شد این مطالب تماماً احتمالات و تصوراتی است که انسان‌های معاصر همواره درباره گذشته دارند. اما باتوجه به پژوهش‌هایی که درباره؛ داستان‌های عامیانه انجام شده است، به نظر می‌رسدکه هر جامعه‌ای در هر دوره‌ای با ترس، دغدغه، آرزوهایی که داشته، قصه ساخته است.
داستان کوتاه
داستان کوتاه تا اواخر قرون وسطی به قصه و حکایت‌های کوتاهی که اغلب جنبۀ شوخی داشت، اطلاق می‌شد ویژگی‌های مختلفی برای آن تعیین می‌کردند اما آن ویژگی که در آن ثابت بود کوتاه بودن داستان است. داستان کوتاه از قرن نوزدهم به معنای امروزی پدیدآمد ادگار آلن پو و گوگول به عنوان پدران داستان کوتاه شناخته می‌شوند. این قالب داستانی در ایران با مجموعۀ داستان "یکی بود یکی نبود" محمدعلی جمالزاده (1301 ش) آغاز شد. در کتاب جویبار لحظه‌ها داستان کوتاه راچنین تعریف می‌کنند «روایت نسبتاً کوتاهی است که درآن گروه محدودی از شخصیت‌ها در یک صحنۀ منفرد مشارکت دارند و با وحدت عمل و نشان دادن برشی از زندگی واقعی یا ذهنی در مجموع تأثیر واحدی را القا می‌کنند»
ولادت و وفات
فردوسی، درسال 329 یا 330 هجری قمری در روستای باژ از نواحی طوس، در خانواده‌ای دهقان‌نژاد به دنیا آمد. جای آن نیست تا تمام نظرات فردوسی پژوهان را درباره او بیان کنیم؛ به طور خلاصه به تعدادی اشاره می‌کنیم: «فردوسی شاعری بوده است از ناحیۀ طوس، کنیۀ او ابوالقاسم بوده و مابین 325 و 329 متولد گردیده و در اوان سی‌وپنج یا چهل سالگی درصدد نظم کردن شاهنامه برآمده و نزدیک بیست (یا بیست و پنج یا سی یا سی‌وپنج) سال از عمر خود را در سراین کار گذاشته است و یک بار درنسخه‌ای در سال 384 به پایان رسانیده است و باردیگر در سال 400 هجری تحریری تمام کرده است و یک نسخه با مقدّمه‌ای و خاتمه‌ای و چندین مدیحۀ مندرج در جای‌های مختلف کتاب بنام محمود سبکتگین ترتیب داده و به او تقدیم نموده است ولی از محمود صله‌ای دریافت نکرده. و عاقبت در سال 411 یا 416 وفات یافته است»
فصل اول: کلیات تحقیق 1
1-1. بیان مسئله 2
1-2. پیشینه تحقیق 2
1-3. فرضیه‌ها و سؤالات تحقیق 8
1-3-1. سؤال اصلی تحقیق 8
1-3-2. سؤالات فرعی تحقیق 8
1-4. اهداف تحقیق 8
1-5. اهمیت و ضرورت تحقیق 9
1-6. روش تحقیق 9
فصل دوم: چارچوب مفهومی یا مبانی نظری 10
2-1. قصه وحکایت 11
2-1-1. ویژگی‌های قصه وداستان کوتاه 13
2-1-2. خصوصیات عمدۀ قصّه‌ها 13
2-1-3 داستان کوتاه 15
2-1-4. انواع قصه‌ها 18
2-2. ریخت‌شناسی 20
2-2-1. پراپ وریخت‌شناسی 20
2-2-2. نمونۀ نقد منتقدان 24
2-2-3. فرمالیسم 25
2-2-4. ساختارگرایی 28
2-2-5. روایت‌شناسی 30
فصل سوم: زندگی نامه شاعران (فردوسی و نظامی) 33
3-1. ولادت و وفات 34
3-1-1. نام وکنیه 34
3-1-2. مذهب 34
3-2. آثار فردوسی 36
3-3. شاهنامه و فردوسی 36
3-4. طرح داستان 41
3-5. خلاصه داستان به نثر 43
3-6. زبان فردوسی 47
3-7. شیوۀ داستان‌پردازی فردوسی 47
3-8. ولادت و وفات 49
3-8-1. نام وکنیه 50
3-8-2. خانواده (پدر، مادر، همسر وفرزندان) 50
3-8-3. مذهب 51
3-9. آثار نظامی 52
3-10. خسرو و شیرین 55
3-10-1. طرح داستان 56
3-10-2. خلاصۀ داستان خسرو وشیرین به نثر 60
3-10-3. زبان شعری نظامی 64
3-10-4. شیوۀ داستان‌سرایی نظامی 65
فصل چهارم: تحلیل داستان‌های بیژن ومنیژه و خسرو و شیرین 67
4-1. بررسی کارکردهای داستان بیژن ومنیژه 69
4-1-1. شخصیت‌های داستان بیژن ومنیژه 84
4-1-2. ریخت شناسی کامل داستان بیژن منیژه 92
4-1-3. حرکات داستان بیژن ومنیژه 111
4-1-4. بررسی کارکردهای خسرو وشیرین 112
4-1-4-1. شخصیت‌ها 123
4-1-4-2. ریخت شناسی کامل داستان خسرو وشیرین 131
4-1-4-3. حرکات داستان 155
4-2. بررسی تطبیقی داستان‌های بیژن ومنیژه از نظر توالی کارکرد داستان‌ها، کارکردهای شخصیت‌ها و از نظر حرکات هر داستان. 155
4-2-1. توالی هر داستان 156
4-2-2. بر اساس کارکردهای شخصیت‌ها 160
4-2-3. براساس حرکت‌های هرداستان 166
فصل پنجم: نتیجه‌‌‌گیری 167
منابع 176
فهرست اشکال و نمودارها
نمودار 5-1. کارکردهای داستان ها 174
نمودار 5-2. کارکردهای اصلی،فرعی و مختص هر داستان 174
نمودار 5-3. کارکردهای خارج از الگوهای پراپ 174
نمودار 5-4. کارکردهای شخصیت ها(1) 175
نمودار 5-5. کارکردهای شخصیت ها(2) 175