در این پژوهش مربوط به زبان و ادبیات فارسی به تبحر جمالزاده در به کار گیری عبارات کنایی و گنجاندن حرف دل خود در قالب کنایات با توجه به اوضاع مغتشش سیاسی اجتماعی عصر وی اشاره خواهیم داشت. دراین تحقیق اثر « یکی بود یکی نبود » جمالزاده از باب کنایات و عبارات کنایی مورد بررسی قرار گرفته است. شما می توانید این تحقیق در زمینه ادبیات فارسی را به صورت فایل word دانلود نمایید.
چکیده
دراین تحقیق اثر « یکی بود یکی نبود » جمالزاده از باب کنایات و عبارات کنایی مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین به کنایات ظریف و ملموس زیر مجموعه های یکی بود یکی نبود شامل «فارسی شکر است»، «رجل سیاسی»، «دوستی خاله خرسه»، «درد دل ملا قربانعلی»، «بیله دیگ بیله چغندر»، «ویلان الدوله» و «کباب غاز» پرداخته ایم. در این پژوهش به تبحر جمالزاده در به کار گیری عبارات کنایی و گنجاندن حرف دل خود در قالب کنایات با توجه به اوضاع مغتشش سیاسی اجتماعی عصر وی اشاره خواهیم داشت و موارد ذیل را بررسی کرده ایم :
درباره کتاب یکی بود یکی نبود
درباره تفکر و سبک نوشتاری کتاب یکی بود یکی نبود
چهارچوب علم بلاغت و ارتباط کنایه با آن
انواع کنایات و تعریف آن
تعریف کنایه از نظر بزرگان ادبیات
عبارات کنایی وکنایات و معانی سلیس آنها در متن کتاب
مقدمه
درباره نویسنده
نخستین مجموعه داستانهای کوتاه ایرانی با عنوان یکی بود یکی نبود توسط محمد علی جمالزاده نوشته شد. ایشان نویسنده و مترجم معاصر ایرانی بود. او را پدرداستان کوتاه زبان فارسی و آغازگر سبک واقع گرایی در ادبیات فارسی میدانند. از سال 1300 تا 1344 فعالیت داشتند و ادبیات را به میان مردم آورد و زندگی و دغدغه ی آنها را موضوع نوشته هایش کرد. قصه ها، اصطلاحات، عامیانه و مثل ها ی زبانزد مردم بن مایه داستان های جمالزاده را تشکیل می دهد. زبانش زبان مردم و کوشیده با لحنی طنزآمیز و طعنی حزن انگیز خلقیات ناپسند ایرانیان را در روزگار خود آشکار میکند. او با بهره بردن از شیوه های محاوره و استفاده از اصطلاحات و تدابیر، سبک ادبی جدیدی خلق کرد و برکار نویسندگان پس از خود موثر افتاد.
نخستین مجموعه داستانهای کوتاه او با عنوان یکی بود یکی نبود در سال 1300 ش در برلین به چاپ رسید. کتابی که به اعتقاد بسیاری راه نوشتن داستان کوتاه به سبک جدید را باز کرد. زبان داستانهای جمالزاده ساده و آکنده از اصطلاحات عامیانه و مثل هاست. طنز تلخی دارد که با آن معایب و خصلت های ناپسند ایرانیان را برشمرده و آن را عمده ترین مانع در مسیر پیشرفت آنان می داند.
رواج و گسترش داستانهای کوتاه با یکی بود یکی نبود آغاز شد. یکی از عواملی است که در کنار عوامل دیگری چون تغییر مناسبات اجتماعی، حضور احزاب و گرایشهای اجتماعی نو، تاثیر عوامل فرهنگی و ادبی و سست شدن و از دست رفتن عنصر مشوق حکومتی باعث رکود نسبی رمانهای تاریخی در ایران شده است.
داستان های جمالزاده، سرشار از مثل ها، کنایه ها و تعبیرات عامیانه است. او میکوشد زبان داستان را به زبان محاوره نزدیک کند. امااغلب گرفتار پرگویی میشود و نوشته هایش را به حد افراط از واژه های عامیانه انباشته میسازد.
ادبیات مکتوب، به عنوان منابع بازمانده از روزگار مردم درگذشته و تجلی گاه فرهنگ کسانی که در آن دوره ها زیسته اند و نمودهای معیشتی آن هارا نویسنده و شاعری از خودشان درآن آثار بازتاب داده است. ما را در شناخت باورهای خرافی پیشینیان و حتی ریشه شناسی اینگونه باورها، بسیار یاری میرساند.
علم بلاغت و ارتباط کنایه با آن
بسیاری از مثل های امروزی به کنایات زبانی نزدیک است؛ تاجاییکه برخی از کاربرد های مثل، امثال کنایی است؛ از این رو در زبان بحث در خصوص کنایه و شناخت درست آن ناگزیراست؛ کنایه در لغت به معنی ترک تصریح است و در اصطلاح به معنی ذکر ملزوم و اراده لازم یا ذکر لازم و اراده ملزوم است.
در اصطلاح دانش بیان کنایه عبارت است از به کار بردن واژه، گروه یا جمله در معنای غیر قراردادیش به شرط آن که اراده ی معنای قراردادی آن نیز مجاز و ممکن باشد.
کنایه محصول زندگی اجتماعیست و در جامعه شکل می گیرد و ریشه در عرف، عادت، مشاغل و ابزارهای زندگی و باورهای مردم دارد. بنابراین استفاده از کنایه در آثار جمالزاده که اساسا با زبان مردم نوشته شده است، امری طبیعی به شمار می آید.
کاربرد های کنایه
الف- ویژگی های بلاغی
ب- عظمت و بزرگی
ج- کراهت ازذکرنام
د- رعایت ادب
ه- معما
انواع کنایه
الف-تلویح
ب-رمز
ج-ایماء
د-تعریض
تعدادی از کنایات و معنی آنها در کتاب یکی بود یکی نبود
آب به دهن خشک شدن : متعجب شدن
آبروی کسی را ریختن : بی اعتبار کردن یا رسوا کردن کسی
آب نکشیده : کنایه از آبدار
آسمان جل : کنایه از فقیر، بی چیز، بی خانمان
ادا اطوار: افاده و ناز بیجا ، حرکات تصنعی و ساختگی
از دست کسی ساخته بودن : در توانایی او بودن
از زیر سنگ چیزی را پیدا کردن: پیدا کردن یا بدست آوردن آنکه یا آنچه که یافتن او بسیار سخت یا غیر ممکن باشد.
نتیجه گیری
با توجه به آنچه گفته شد نتیجه میگیریم که جمالزاده از زبان و بیان ویژه ای برای روایت داستانش استفاده می کند همانگونه که در چکیده هم اشاره مختصری شد وی تبحر خاصی در گنجاندن حرف دل خود در عبارات کنایی داشته است. با توجه به اطلاعات بدست آمده، بسامد اصطلاحات عامیانه، امثال و کنایات به نسبت عنصر های دیگر چشم گیر است.
یکی دیگر از حسن های آثار جمالزاده بسامد و گسترش اصطلاحات عامیانه و زبان محاوره است همین هم سبب راحت تر بیان کردن حرف دل مردم می شده، به عبارت دیگر آنها اجباری نداشتند نوشته های خود را در بند قواعد صعب ادبی بیان کنند.
گذشته از حسن و مطلوبیت هایی که در بالا اشاره شد، خاطر نشان میکنیم اندیشه ی جمالزاده برجستگی و تازگی ندارد به عبارت دیگر نکته ی تازه ای را برای عرضه به محیط ادبی نداشته است و ازین مهمتر اینکه او تحلیل گر مسائل نیست و به انتقاد کردن از آنها رضایت می دهد؛ اما به هر حال او مهمترین مسائل عصرش را که حول انقلاب مشروطیت و وابستگی حکومت به بیگانگان میچرخد و نیز تاثیر سیاست های غلط عصرش را بر زندگی مردم با قلم توانایش تصویر می کند.