توضیح ترجمه:
به عمل تغییر یک متن یا گفتار از یک زبان به زبان دیگر ترجمه translation))میگویند. معمولا در ترجمه، ما با دو زبان سروکار داریم و در نتیجه مقایسه ومقابله دو زبان مطرح میشود.
به عنوان مثال در ترجمه انگلیسی به فارسی زبان مبدا انگلیسی و زبان مقصد فارسی می باشد. یا مثلا در ترجمه فارسی به انگلیسی
زبان مبدا فارسی و زبان مقصد انگلیسی می باشد.
ترجمه از نظر ردیف ساختمان زبانی به سه دسته تقسیم میشود:
-آزاد(free)
-تحت الفظی(rank-bound)و
-وابسته به ردیف (literal)
ترجمه آزاد مترجم :
پیام متن مبدا را صرف نظر از ارایش ردیفی زبان مبدا به صورت آزاد در چهارچوب زبان مقصد ترجمه میکند.انچه در این ترجمه معیار قرار میگرد پیام ومفهم متن است و نه تعداد و نوع کلمات و غیره.
بنابر این ممکن است در ترجمه آزاد متن ترجمه شده از نظر تعداد کلمات و عبارت ها با متن مبدا برابر نباشد.
مثال:عبارت فارسی خداحافظ بدون توجه به نوع وتعداد کلمات ترجمه میشود :goodbye وعبارت دست شما درد نکند ترجمه میشود:thank you
ترجمه وابسته به ردیف:
در این نوع ترجمه، مترجم کلمه به کلمه عبارت به عبارت، و جمله را به جمله ترجمه میکند. این ترجمه را اصطلاحا کلمه به کلمه(وابسته به ردیف) می نامند.
مثال: ترجمه کلمه به کلمه "خداحافط" بصورت :good protector در میاید که از نظر مفهومی مناسب نیست.
ترجمه تحت الفظی:
در این نوع ترجمه، مترجم تاحدودی کلمه به کلمه عمل می نماید ولی گاهی برای بهتر رساندن پیام متن، کلماتی را به متن می افزاید.
مثال: ترجمه تحت الفظی خداحافظ در انگلیسی : god protect you
انواع ترجمه :
کت فورد ترجمه را در سه محور به انواع مختلف تقسیم میکند.
میان (extent) ترجمه:
یعنی چه میزان یا مقدار از متن مورد نظر به زبان ترجمه یا با مواد متنی آن جایگزین میشود.
در این محور ترجمه به دو نوع کامل و غیر کامل تقسیم میشود. در ترجمه کامل کلیه عناصر متن مبدا بدون استثنا با عناصر زبان مقصد جایگزین میشود.
در این محور کت فورد به دو نوع ترجمۀ کلي (Total) و محدود (Restricted) اشاره ميکند.
-در ترجمه کلي جایگزینی مـتن زبـان مبـدأ در همـۀ سـطوح اعمـال ميشود،
مثال:
Translation is a branch of contrastive linguistics.
ترجمه شاخه هاي از زبانشناسي مقابله ای است.
در این ترجمه، رسـم الخط، آواشناسـي، نحـو و معناشناسـي زبـان انگلیسي با رسم الخط، آواشناسي، نحـو و معناشناسـي زبـان فارسـي جایگزین شده و هیچ یك از سـطوح توصـیف زبـاني جـایگزین نشـده باقي نمانده است.
در ترجمۀ غیرکامـل جـایگزینی در همـۀ سـطوح اعمـال نميشـود،
مثال:
Phonology is the study of the sound system of a
Language
سطح توصیف زبان:
زبانشناسان نظام هر زبانی را جهت راحتی امر توصیف و مطالعه به سطوح مختلف از جمله آوا شناسی، تکواژشناسی، رسم الخط ، نحو ومعنا شناسی تقسیم میکند.
مراحل ترجمه
ترجمه لغات:
این مرحله مقدمه شروع ترجمه است. به جمله های زیر توجه کنید:
(بهار)
Spring is the first season of the year
(فنر)
The spring of his watch is broken
به کلمۀ present در جمله های زیر توجه کنید:
(حاضر)
She was present in the class
(هدیه)
My father gave me a present on my birthday
به کلمۀ Too در جمله های زیر توجه کنید:
(بیش از حد)
The weather is too hot to play today
(هم)
I can play tennis too
ترجمه جمله های ساده:
این مرحله شامل قسمت های مختلفی است. در ابتدا باید با ترجمه جمله های ساده که همه از یک نوع هستند شروع کرد و به تدریج به سمت جملات مشکلتر رفت.
جمله های اظهاری دوبخشی:
ساده ترین جمله برای ترجمه: جملات اظهاری دو بخشی می باشد که از یک فاعل و از یک فعل تشکیل شده است و گاهی صفتی به صورت متمم دارد. یا یک قید با آن همراه میشود که با هم خبر جمله را تشکیل می دهد.
مثال:
آفتاب میدرخشد
The sun is shining
خوب خوابیدم
I sleep well
اگر دقت کنید متوجه می یشوید که برای اینکه ترجمه روان و درست باشد محل لغات تغییر کرده است. مثلا در جمله دوم قید "خوب" به اول جمله منتقل شده است، در صورتی که در جملات انگلیسی بعد از فعل و در آخر جمله قرار میگیرد.
در جمله اول زمان استمراری انگلیسی به صورت زمان حال از انگلیسی به فارسی ترجمه شده است که مفهوم استمرار را نیز دارد.
جمله های سه قسمتی:
چنین جملاتی شامل فعل،فاعل و مفعول است و ممکن است با قید نیز همراه باشد.
مثال:
او شما را دید
He saw you
شاگردان مشغول انجام تکلیف های خود هستند.
The students doing their homework
جملات امری:
این جملات ممکن است به صورت مثبت یا منفی باشد و در ترجمه به صورت مفرد یا جمع درآیند و مفعول، قید و یا هردو را بگیرند. در ترجمه انگلیسی به فارسی میتوان آن ها را به صورت مفرد یا جمع ترجمه کرد.
مثال:
بیا اینجا(بیایید)
Come here
اینقدر زود نرو(نروید)
Don’t go so soon
جمله های چهارقسمتی:
هرکدام از این جمله ها شامل فاعل فعل و دو مفعول هستند که یکی از آنها با واسطه و دیگری بی واسطه است و البته ممکن است قید ها نیز با آن همراه شوند.
در این دسته از جمله ها حروف اضافه ای که باید جلو مفعول با واسطه قرار گیرند، حذف میشوند
ولی در ترجمه باید آن را ذکر کرد.
مثال:
او داستانی را برایش تعریف کرد.
She told him a story.
ما باید هدیه روز تولدی به مادرمان بدهیم
We must give a birthday present to our mother.
در ترجمه جملات فارسی به انگلیسی معمولا مفعول بی واسطه قبل از مفعول باواسطه قرار میگیرد، در صورتی که در ترجمه جملات انگلیسی به فارسی می توان در موارد مختلف آن را پس و پیش کرد.
منبع: کتاب اصول و نکات ترجمه
گرد آوری توسط گروه ترجمه تخصصی پورتال پویان
ادامه دارد...